Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP.HCM vừa đề xuất áp dụng cơ chế doanh nghiệp tự kê khai, tự nộp tiền sử dụng đất, nhằm rút ngắn thời gian xử lý thủ tục, hạn chế tình trạng nợ đọng và thúc đẩy hoạt động đầu tư. Trong văn bản gửi Thủ tướng cùng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Tài chính ngày 11/8, Viện cho rằng quy trình xác định tiền sử dụng đất hiện nay vẫn còn phức tạp, kéo dài, khiến chi phí dự án đội lên đáng kể. Đặc biệt, khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất sang đất ở, số tiền phải nộp thường tăng đột biến, tạo áp lực tài chính lớn cho doanh nghiệp và ảnh hưởng đến kế hoạch triển khai. Hiện, Bộ Tài chính và Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang trình Chính phủ phương án điều chỉnh Nghị định 103/2024 về phương pháp xác định tiền sử dụng đất và Nghị định 71/2024 về khung giá đất. Một nội dung đáng chú ý là đề xuất áp dụng bảng giá đất 5 năm do Nhà nước công bố, kèm hệ số K được điều chỉnh hàng năm. Trên cơ sở này, Viện kiến nghị cho phép doanh nghiệp tự tính toán tiền sử dụng đất dựa vào bảng giá do UBND tỉnh, thành ban hành. Cơ quan thuế sẽ thực hiện kiểm tra, quyết toán trước khi cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Trường hợp nộp dư, doanh nghiệp được bù trừ cho dự án khác; nếu thiếu thì nộp bổ sung. Ông Phạm Viết Thuận – Viện trưởng – nhận định đề xuất này hoàn toàn khả thi, bởi hiện doanh nghiệp đã quen với việc tự khai, tự nộp các loại thuế như thuế giá trị gia tăng hay thuế thu nhập cá nhân. Nếu áp dụng cho tiền sử dụng đất, quy trình sẽ đơn giản hơn, đồng thời giảm đáng kể tình trạng nợ đọng hàng nghìn tỷ đồng kéo dài qua nhiều năm. Ngoài ra, Viện cũng đề nghị quy định rõ mức thu tiền sử dụng đất ngay trong Luật Đất đai đối với từng trường hợp cụ thể. Ví dụ: nếu thuê đất, mức thu hàng năm bằng 0,5% giá đất do địa phương công bố; nếu được giao đất thì tính theo hệ số K của từng tỉnh; còn khi chuyển đổi sang đất ở, mức tối đa là 30% giá đất. Các trường hợp miễn hoặc giảm tiền sử dụng đất vẫn áp dụng theo các nghị định hiện hành. Theo ông Thuận, việc đưa các tỷ lệ cụ thể này vào luật sẽ giúp địa phương triển khai ngay mà không cần chờ quá trình thẩm định giá từ hội đồng hoặc đơn vị tư vấn – vốn thường mất thời gian và dễ phát sinh chênh lệch. Cách tiếp cận này được đánh giá sẽ minh bạch hơn, đơn giản thủ tục và góp phần cải cách lĩnh vực đất đai, vốn lâu nay bị coi là phức tạp. Ông cũng nhấn mạnh, trong bối cảnh thị trường bất động sản vẫn có nhiều dự án đình trệ do vướng thủ tục và tình trạng nợ tiền sử dụng đất lớn, nếu cơ chế này được thông qua, doanh nghiệp sẽ chủ động hơn về tài chính và tiến độ dự án. Đồng thời, áp lực xử lý hồ sơ cho cơ quan quản lý cũng sẽ giảm, qua đó tạo điều kiện lưu thông dòng vốn vào thị trường và gia tăng nguồn thu cho ngân sách. Trong dự thảo sửa đổi Nghị định 103, Bộ Tài chính đề xuất giảm mức truy thu tiền sử dụng đất bổ sung từ 5,4% xuống 3,6% mỗi năm. Đối với trường hợp chuyển đổi mục đích sử dụng đất, phương án tính sẽ giữ như hiện nay thay vì áp dụng toàn bộ phần chênh lệch. Còn ở dự thảo sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai 2024, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đưa ra đề xuất loại bỏ yếu tố thị trường khi định giá đất sơ cấp. Thay vào đó, giá đất sẽ do cơ quan nhà nước ban hành theo bảng giá đất 5 năm một lần, hoặc được điều chỉnh hàng năm thông qua hệ số K.
Theo VNEx